ΘΕΩΡΙΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΜΟΥ:
- Θεωρίες μάθησης (learning theories)
- Εξαρτημένη μάθηση (κυρίως για φυσιολογικές αντιδράσεις, αυτόματες)
- Συντελεστική μάθηση (μάθηση κυρίως λόγω συνεπειών)
- Κοινωνικογνωστική θεωρία μάθησης (Social Cognitive Theory)
- Ικανότητα για μίμηση
- Ικανότητα για συμβολική σκέψη (σκέψη επιθυμητής εξέλιξης, φαντασία)
- Ικανότητα για αυτοκαθοδήγηση
ΘΕΩΡΙΕΣ – («εργαλεία»):
- Η μάθηση ως σύνδεση ερεθισμάτων (κλασική σύνδεση) (Παυλόφ, 1897)
- Μάθηση με δοκιμή και πλάνη (Θορντάικ, 1898)
- Μάθηση με ενεργή σύνδεση δύο γεγονότων (Σκίνερ, 1938)
- Βηματική μάθηση Καθοδηγητική μέσω προγράμματος μικρών βημάτων που οδηγούν στην επιτυχία
- Μάθηση με εποπτική σύλληψη ή διορατική μάθηση (πειράματα Κέλερ, 1917)
- Κοινωνική μάθηση (μίμηση= περιορισμένη υιοθέτηση συμπεριφοράς – ταύτιση= περιλαμβάνει όλη τη συμπεριφορά) Μπαντούρα
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ & ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΤΟ ΠΑΙΔΙ (διάρκεια έως τέσσερις εβδομάδες)
- Κατηγορία συμπεριφοράς (θετική – αρνητική)
- Είδος συμπεριφοράς (φοβίες, επιθετικότητα, άρνηση, ύπνος, φαγητό κλπ.)
- Συχνότητα συμπεριφοράς (κάθε μέρα, κάθε φορά κλπ.)
- Διάρκεια συμπεριφοράς (στιγμιαία, λεπτά, ώρα-ώρες κλπ.)
- Χώρος συμπεριφοράς (σπίτι, αγγλικά, σχολείο κλπ.)
- Πρόσωπα στα οποία παρουσιάζει τη συμπεριφορά (μαμά, μπαμπάς, γονείς, δάσκαλο, γείτονα κλπ.)
- Καταστάσεις (παιχνίδι, μελέτη, φαγητό, κλπ.)
Τροποποίηση συμπεριφοράς (τεχνικές – «τι κάνουμε» πρώτα καταγραφή)
Παράδειγμα καταγραφής ρουτίνας παιδιού:
- Γλώσσα που χρησιμοποιούμε (ρήματα, επιρρήματα κλπ.) ώστε να προσδιορίσουμε τη συμπεριφορά
- Ποιο είναι το ερέθισμα – συμπεριφορά (π.χ. ντύσιμο)
- Ποιος το ζήτησε ή το παρατήρησε;
- Ποιο είναι το «σκηνικό»; (άλλοι στο χώρο)
- Ποιες είναι οι αντιδράσεις του παιδιού; (π.χ. συναισθηματικές, ουδέτερες κλπ.)
- Υπάρχουν και άλλες αντιδράσεις που φαινομενικά δεν προσέξατε;
- Τι κάνει αμέσως μετά την αντίδραση – συμπεριφορά;
κύρια σημεία:
- Προσδοκίες
- Προσωπικότητα του γονιού
- «φυσιολογική» και «μη φυσιολογική» συμπεριφορά (συχνότητα, ένταση, διάρκεια) ΔΗΛΑΔΗ, φυσιολογική ανάπτυξη (κατά μέσο όρο)
- συναισθηματική κατάσταση ενήλικα αλλά και του παιδιού λόγω της συμπεριφοράς του
- Πέντε διαστάσεις των αιτίων
- αντίληψη του παιδιού για τη συμπεριφορά του
ΣΤΑΔΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ
- Κάνουμε έναν κατάλογο με τις μορφές συμπεριφοράς του παιδιού που θέλουμε να μειωθούν (αρνητικές) ή να αναπτυχθούν (θετικές).
- Ιεραρχούμε αυτές τις μορφές συμπεριφοράς από την πιο σημαντική προς τη λιγότερο σημαντική.
- Επιλέγουμε τις τρεις πρώτες και τις θέτουμε ως στόχους. Συζητάμε τους στόχους αυτούς με το παιδί.
- Δημιουργούμε μία καρτέλα καθημερινής παρατήρησης της πορείας αυτών των στόχων.
- Σε τακτά χρονικά διαστήματα μέσα στη μέρα ελέγχουμε κατά πόσον οι κανόνες που θέσαμε ακολουθούνται από το παιδί και ανάλογα σημειώνουμε συν (+) ή πλην (-) στην καρτέλα.
- Συμπληρώνουμε την καρτέλα παρουσία του παιδιού και ταυτόχρονα του εξηγούμε ακριβώς για ποια μορφή συμπεριφοράς αξιολογήθηκε.
- Στο τέλος του μήνα, ένας ορισμένος αριθμός συν που έχει συμφωνηθεί εκ των προτέρων με το παιδί εξαργυρώνεται με κάποιο έπαθλο.
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ
Την πρώτη εβδομάδα είμαστε πιο επιεικείς και αποφεύγουμε τα πλην. Στόχος είναι να εξοικειωθεί το παιδί με το πρόγραμμα και να το ενθαρρύνουμε ότι μπορεί να τα καταφέρει.
Δεν απειλούμε με τα πλην, απλώς τα σημειώνουμε. Δεν υποχωρούμε εάν το παιδί διαμαρτύρεται για ένα πλην.
Αξιολογούμε την πορεία των στόχων που έχουμε θέσει και μόνο αυτών. Εάν ο κανόνας είναι «Δεν χτυπάω τα άλλα παιδιά» δεν βάζουμε πλην στο παιδί επειδή δεν μάζεψε τα παιχνίδια.
Συμπληρώνουμε την καρτέλα με βάση τη συμπεριφορά του παιδιού και όχι με βάση τη δική μας συναισθηματική κατάσταση.
Κατά τη διάρκεια τροποποίησης συγκεκριμένων μορφών συμπεριφοράς, ασχολούμαστε μόνο με αυτές και αγνοούμε άλλες μορφές αρνητικής συμπεριφοράς που μπορεί να εκδηλώνει το παιδί.
Είμαστε συνεπείς τόσο στη συμπλήρωση της καρτέλας όσο και στην επιβράβευση του παιδιού με το έπαθλο που έχουμε συμφωνήσει
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ:
Σταθερότητα της συμπεριφοράς από το περιβάλλον
Οδηγούμε σε επιτυχία για οποιαδήποτε συμπεριφορά μας ενδιαφέρει
Ενίσχυση: χρησιμοποιούμε τις τεχνικές ενίσχυσης της συμπεριφοράς σύμφωνα με τη θεωρία μάθησης του
Κοινή στάση και αντιμετώπιση