Αντιμετώπιση πένθους
Το πένθος κατά την παιδική ηλικία
ΠΕΝΘΟΣ: Ορίζεται ως διαδικασία, δια μέσου της οποίας το άτομο βιώνει την απώλεια σημαντικού προσώπου ή αντικειμένου (είναι στενά συνδεδεμένη με τις προσπάθειες κατανόησης της έννοιας και της εμπειρίας του θανάτου).
Παιδιά ηλικίας 2 χρόνων είναι σε θέση να πενθήσουν, έχουν ΟΜΩΣ ανάγκη από την υποστήριξη του ενήλικα, προκειμένου να:
- Αναγνωρίσουν και να αντέξουν τα συναισθήματα
- Να επιβεβαιώσουν τις συγκεκριμένες πλευρές του θανάτου
Τα παιδιά είναι σε θέση να πενθήσουν όταν αισθάνονται:
- προσωπική ασφάλεια,
- όταν εμπιστεύονται το άτομο που τα φροντίζει
- και όταν έχουν βιώσει παρόμοιες εμπειρίες στο παρελθόν
Η κατανόηση του θανάτου κατά την παιδική ηλικία έχει άμεση σχέση με το αναπτυξιακό στάδιο:
- Διαφορετικοί παράγοντες, όπως ατομικοί, κοινωνικοί, γνωστικοί και εμπειρίες ζωής, επηρεάζουν την κατανόηση κάθε παιδιού ατομικά.
- Η διαδικασία του πένθους επηρεάζεται από την πολύπλοκη σχέση μεταξύ γνωστικής, συναισθηματικής, κοινωνικής ανάπτυξης και της εμπειρίας του θανάτου.
- Απαιτεί δεξιότητες μνήμης, αντίληψης και κατάκτηση της μονιμότητας του αντικειμένου, καθώς και γνώση, κατανόηση και αναγνώριση του θανάτου του αγαπημένου ατόμου.
5χρονα παιδιά με φυσιολογική νοημοσύνη κατανοούν ότι ο θάνατος είναι μη αναστρέψιμος και παγκόσμιος, έχει κάποια αιτία και συνεπάγεται μόνιμο αποχωρισμό.
Το παιδί προσχολικής ηλικίας
- Δεν διακρίνει το φυσικό θάνατο από τη ζωή.
- Πρόκειται για απομάκρυνση, αποχωρισμό, ύπνο, ένα είδος ζωής κάτω από άλλες συνθήκες.
- Η εκδήλωση παθολογικού πένθους είναι πιο πιθανή στην ηλικιακή αυτή περίοδο, εξαιτίας της περιορισμένης κατανόησης, της ελλιπούς πληροφόρησης και των αλλαγών ζωής που έπονται
- Αδυνατεί να κατανοήσει την έννοια της αλλοίωσης του σώματος, ενώ ο θάνατος γι’ αυτά είναι αναστρέψιμος.
6 χρόνα παιδιά κατανοούν ότι οι λειτουργίες του σώματος σταματούν:
- δεν κινείται,
- δεν αισθάνεται,
- δεν ακούει,
- δεν μιλά.
8 χρόνα παιδιά (τα περισσότερα) έχουν, σχεδόν ή πλήρως, κατανοήσει την έννοια του θανάτου.
Κατά την εφηβεία:
- Οδηγούν σε αυξανόμενο ενδιαφέρον για το σώμα και σε ναρκισσισμό.
- Η απειλή του προσωπικού θανάτου και η απώλεια αγαπημένων προσώπων, μπορεί να οδηγήσει σε άρνηση.
- Μπορεί να εκδηλώσει το πένθος με ριψοκίνδυνες συμπεριφορές.
Κατάλληλη προετοιμασία, ανάλογη της ηλικίας και των γνωστικών λειτουργιών, είναι ιδιαίτερα βοηθητική στην επεξεργασία των συναισθημάτων.
Τα παιδιά ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΑ συνήθως ΔΕΝ:
- δεν προετοιμάζονται για το θάνατο γονέα ή αδελφού
- δεν τους επιτρέπεται να δουν το νεκρό,
- δεν τους επιτρέπεται να συμμετέχουν στην κηδεία,
Με σκοπό να προστατεύονται από το πένθος των ενηλίκων ΑΛΛΑ χωρίς την ευκαιρία προσαρμογής.
Παράγοντες υψηλού κινδύνου, που καθιστούν αναγκαία την προληπτική παρέμβαση είναι οι ακόλουθοι:
- Ηλικία κάτω των 10 χρόνων
- Νοητική καθυστέρηση
- Προηγούμενες απώλειες
- Ψυχική νόσος στην οικογένεια
- Ξαφνικός θάνατος ή θάνατος κάτω από τραυματικές συνθήκες
- Βίαιος θάνατος γνωστών ατόμων
- Πολλαπλές αρνητικές εμπειρίες
- Αδυναμία του επιζώντα γονέα να παρέχει φροντίδα.