Κακοποίηση και παραμέληση
- Οι σοβαρές, αρνητικές συνέπειες της κακοποίησης και της παραμέλησης στην εξέλιξη των παιδιών, τείνουν να ελαχιστοποιούνται ακόμη και σήμερα.
- Σε πολλές χώρες, η νομοθεσία και η κοινωνική μέριμνα συνεχίζουν να ανέχονται ακραίες συμπεριφορές σωματικής βλάβης και παραμέλησης εις βάρος του παιδικού και εφηβικού πληθυσμού.
- Η έλλειψη συγκεκριμένου νομικού ή άλλου επιστημονικού ορισμού, περιορίζει, σήμερα, την ακρίβεια των αποτελεσμάτων των επιδημιολογικών μελετών.
- Παρά τις δυσκολίες αυτές, η σωματική και η συναισθηματική κακοποίηση των παιδιών αναγνωρίστηκαν, ως μέγιστα προβλήματα, με σοβαρές επιπτώσεις σε διαφορετικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Κακοποίηση και παραμέληση (ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ)
- Σωματική κακοποίηση αναγνωρίζεται στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ένα παιδί, μικρότερο των 18 χρόνων, τραυματίστηκε ή κινδύνεψε να τραυματιστεί από χτύπημα με το χέρι ή με αντικείμενο ή χτυπήθηκε, κάηκε, ή παρεμποδίστηκε η αναπνοή του από το γονέα ή από άλλο άτομο, που έχει τη φροντίδα του.
- Σωματική παραμέληση ορίζεται ως βλάβη ή κίνδυνος να προκληθεί βλάβη, εξαιτίας ανεπαρκούς διατροφής, ένδυσης, υγιεινής και επίβλεψης.
- Συναισθηματική κακοποίηση περιλαμβάνει τη λεκτική κακοποίηση, τη σκληρή μη σωματική τιμωρία ή απειλές για σωματική κακοποίηση,
- Συναισθηματική παραμέληση αναφέρεται στην αποτυχία παροχής ικανοποιητικής συναισθηματικής υποστήριξης και τρυφερότητας ή στην έκθεση του παιδιού σε οικογενειακή βία.
ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ στην εξέλιξη και τη λειτουργικότητα του παιδιού που θέτει σοβαρά πρακτικά θέματα, όπως η αναδοχή. Εξαρτώνται:
- από το είδος της πράξης,
- από τη συχνότητα, την ένταση και τη διάρκεια,
- από τα ατομικά χαρακτηριστικά του θύματος
- και από τη φύση της σχέσης μεταξύ του παιδιού και του ατόμου που κακοποιεί.
- 1200 έως 1500 παιδιά, μικρότερα συνήθως των 5 χρόνων, πεθαίνουν κάθε χρόνο εξαιτίας σωματικής κακοποίησης ή παραμέλησης από γονέα ή άτομο, που έχει τη φροντίδα (τα επίσημα δεδομένα δεν είναι ακριβή).
- Η δυσλειτουργία στον κοινωνικό τομέα είναι συχνή και εκδηλώνεται στα μικρά παιδιά με τη μορφή ανασφαλούς δεσμού.
- Αργότερα, η δημιουργία σχέσεων με τους συνομηλίκους διαταράσσεται, εξαιτίας της απόρριψης από την ομάδα και δυσκολιών στη δημιουργία στενής, φιλικής σχέσης.
- Οι έφηβοι με ιστορικό κακοποίησης αναφέρουν διαταραγμένα πρότυπα σχέσεων και επιθετικότητα.
- Διαταραγμένες γνωστικές δεξιότητες και χαμηλή σχολική απόδοση είναι συχνές.
- Ο εκφραστικός και αντιληπτικός λόγος παρουσιάζει αποκλίσεις, που σχετίζονται με αυξημένη επιθετικότητα και διαταραχές διαγωγής.
- Η επιθετικότητα και η παραβατική συμπεριφορά είναι μεταξύ των πιο συχνών συνεπειών της σωματικής κακοποίησης, εξαιτίας της επίδρασης στο επίπεδο παρορμητικότητας, της ευερεθιστότητας και της αυξημένης εγρήγορσης.
- Σημαντικός αριθμός μελετών αναφέρει σχέση μεταξύ σωματικής κακοποίησης και αυτοκτονικής συμπεριφοράς, κυρίως στους εφήβους.
Η έρευνα των συνεπειών της παραμέλησης είναι περιορισμένη. Αν και παλιότερα θεωρήθηκε ότι μπορεί να είναι πιο επιβλαβής από την κακοποίηση, γονείς και δάσκαλοι αναφέρουν ότι δεν συνδέεται με προβλήματα συμπεριφοράς, σε αντίθεση με την κακοποίηση.
Η συναισθηματική κακοποίηση συνυπάρχει στις περισσότερες περιπτώσεις με τη σωματική, αποτελεί την πιο συχνή μορφή κακοποίησης και φαίνεται ότι έχει πιο στενή σχέση με μακροχρόνιες ψυχολογικές δυσλειτουργίες σε σύγκριση με άλλες μορφές κακοποίησης. Διαφορετικές μελέτες δείχνουν ότι έχει σχέση με ευρύ φάσμα συμπεριφορικών προβλημάτων, όπως κοινωνική δυσλειτουργία, χαμηλή αυτοεκτίμηση, αυτοκτονική συμπεριφορά, χρήση ουσιών και παραβατικότητα, ψυχικές διαταραχές και νοσηλείες.
- Ο κίνδυνος σωματικής κακοποίησης και παραμέλησης είναι μεγαλύτερος σε παιδιά 3 μηνών έως 3 χρόνων και στους εφήβους, εξαιτίας των εναντιωτικών χαρακτηριστικών συμπεριφοράς και των δυο ομάδων, που καθορίζονται αναπτυξιακά.
Κακοποίηση και παραμέληση (ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ)
- Συνδυασμός κοινωνικής υποστήριξης και εκπαίδευσης των γονέων, στον έλεγχο του θυμού και στον κατάλληλο χειρισμό των παιδιών (η αποτελεσματικότητα παρεμποδίζεται, συχνά, από την ψυχοπαθολογία των γονέων).
- Κυριαρχούν η ψυχοθεραπεία μέσα από το παιχνίδι, η εκπαίδευση στο χειρισμό του θυμού και στις κοινωνικές δεξιότητες και οι γνωστικές συμπεριφορικές προσεγγίσεις.
- Τελευταία φαίνεται ότι αποτελεσματικότερη παρέμβαση αποτελεί η βραχεία γνωσιακή – συμπεριφορική θεραπεία σε παιδιά, που εκδήλωσαν διαταραχή μετατραυματικού στρες, μετά από σεξουαλική κακοποίηση.